Skleroza Multiple (SM) simptomat & shenjat e hershme paralajmëruese
Simptomat e SM janë të ndryshme për të gjithë, por procesi themelor i sëmundjes është i njëjtë.
Simptomat e SM janë të ndryshme për të gjithë, por procesi themelor i sëmundjes është i ngjashëm. Secili është i ndryshëm dhe përvoja juaj me SM dhe simptomat e saj do të jetë unike për ju. Tani e dimë se edhe pse simptomat e përjetuara do të jenë të ndryshme për të gjithë, procesi themelor i sëmundjes është i ngjashëm.1–3
SM përparon që në fillim, ajo është, domethënë kur fillon procesi themelor i sëmundjes dhe kur fillon t’i prekë nervat në tru dhe në palcën kurrizore. Ky proces vazhdon nën sipërfaqe, edhe kur nuk jeni duke përjetuar simptoma të reja ose të dukshme.1–3 Kjo është arsyeja pse është kaq e rëndësishme të dalloni, të regjistroni dhe të raportoni çdo ndryshim që vini re në trupin tuaj, ose në mënyrën se si mendoni ose ndjeheni, te ekipi juaj i kujdesit shëndetësor sa më shpejt që të mundeni. Regjistrimi dhe raportimi i simptomave tuaja ndihmon për të gjurmuar se si po zhvillohet sëmundja juaj. Kjo mund të ndihmojë të siguroheni që të merrni trajtimin e duhur sa më shpejt që të jetë e mundur, për të ngadalësuar përparimin e sëmundjes themelore.1–4
Kur, ku, sa shpesh dhe sa të rënda janë simptomat tuaja do të varet nga vendi ku është dëmtimi nervor në trurin dhe trupin tuaj.1 Lloji i SM që keni përcaktohet nga mënyra se si shfaqen simptomat tuaja (ose zhduken) me kalimin e kohës, por mbani mend se procesi themelor i sëmundjes që shkakton simptomat është i ngjashëm. Shikoni faqen tonë për llojet e SM dhe do të shihni se llojet e ndryshme të SM, në fakt, nuk janë aq të ndryshme.
Lexoni më tej për të mësuar më shumë rreth simptomave të ndryshme të SM që mund t’i përjetoni dhe si mund t'i menaxhoni ato.
SUPER: Lëvizja. Rebeka. I reziston SM që nga viti 2006
[Ne shohim një sheshkatror të imazhit lëvizës të Rebekës, të përshtatur me një sfond të animuar. Ajo flet drejtpërdrejt me kamerën]
Përshëndetje! Unë jam Beka. Unë jetoj me SM për 14 vjet tani. Unë u diagnostikova kur isha 21 vjeç, por simptomat e mia realisht filluan kur isha 19...
[Në një sfond me pika, një spirale rozë shfaqet në ekran dhe ne shohim një imazh të Rebekës në shtratin e saj që duket e lodhur]
...dhe me të vërtetë duke parë prapa, lodhja dhe marramendja dhe momentet që kam pasur në shkollën e mesme ndoshta kanë qenë të lidhura edhe me SM.
[Një grua e vogël, e ilustruar vizatohet në ekran me një fytyrë të pakënaqur. Vijat lëvizëse tregojnë se këmbët e saj janë të mpira. Kjo linjë e animuar lëviz lart në trup derisa të krijojë një hënë mbi kokën e vizatimit që tregon një kalim kohe]
Por simptomat e mia të para të vërteta, kur isha 19 vjeç, filluan me mpirje në këmbë që mu ngjit në trup dhe zgjati me muaj të tërë. I kisha këto simptoma qesharake dhe isha duke bërë testim, por kjo ]nuk ndodhi deri në një udhëtim javor të leximit në vitin tim të tretë të universitetit...
[Fotografitë nga Kuba shfaqen në ekran në formë kolazhi. Njëra tregon tre muzikantë duke luajtur në një rrugë. Një tjetër tregon një numër njerëzish që ecin nëpër një rrugicë. Një grafikë e veçantë tregon fjalën ‘KUBA’ në ekran, teksa fotot e tjera të vendit vazhdojnë të ndryshojnë në kolazhin pas saj]
...Kur shkova me disa miq në Kubë, u shfaqën simptoma që vërtetoi diagnozën time.
[Një imazh i dytë, më shumë nga afër i Rebekës shfaqet në ekran dhe një kryq shfaqet mbi syrin e saj të majtë që tregon probleme me shikimin. Më pas e zmadhojmë në të dy sytë e Rebekës. Imazhi ndryshon në bardh e zi dhe një njollë vjollce vendoset mbi syrin e majtë për të treguar 'filtrin']
Arritëm të premten mbrëma dhe u zgjova të shtunën në mëngjes me shikim të kufizuar në syrin tim të majtë, dhe... ishte... sikur dikush të kishte vendosur një filtër mbi syrin tim dhe unë nuk mund të shihja siç duhet.
[Ne shohim duar të vogla të ilustruara që shfaqen në ekran, të gjitha të drejtuara drejt shkronjave 'SM']
Dhe kjo me të vërtetë e shtyu diagnozën time përtej kufirit. Kisha këtë ndjenjë sikur diagnoza ishte qëllimi përfundimtar…
[Ekrani griset sikur të ishte prej letre duke zbuluar një shirit rozë. Brenda shiritit rozë ne shohim imazhe të animuara të Rebecca-s duke parë një laptop që shfaqen në ekran një nga një në një efekt kolazh]
...sikur po përpiqesha të kuptoja se çfarë po i shkaktonte këto simptoma dhe më pas do të kisha një përgjigje dhe do të ishte e qartë se çfarë të bëja.
[Një makinë me fruta të ilustruara/slot shfaqet në ekran, vizatuar me ngjyrë rozë. Përfundon në një rreth të errët, SM dhe një shishe.]
Dhe më pas, kur u diagnostikova me SM dhe më thanë se është e paparashikueshme dhe është e ndryshme për të gjithë.
[Ne shohim një ilustrim të vogël të një gruaje që shfaqet pranë Rebekës me një flluskë mendimesh sipër saj. Flluska e mendimit ndryshon në një shigjetë, më pas në pikëpyetje]
Ishte vërtet e frikshme të mos ishe në gjendje të përcaktoje se çfarë do të ndodhte dhe, të menaxhoje vërtet natyrën e paparashikueshme të SM. Që nga diagnoza ime, kam pasur disa simptoma…
[Ndërsa flet Rebeka, ne e zmadhojmë dorën e saj ndërsa ato ngrihen lart duke treguar mpirjen 'duke u zvarritur lart në trupin e saj']
Pata një atak ku mpirja filloi përsëri me këmbët e mia dhe m'u ngjit lart në trup
[Një vizatim i animuar i një korseti rozë shfaqet në ekran rresht pas rreshti. Shigjetat shfaqen pranë korsesë, duke treguar drejtpërdrejt në të]
…dhe isha e mpirë nga koka te këmbët dhe më dukej sikur kisha veshur një korse të padukshme që nuk mund ta hiqja.
[Ne zmadhojmë duart e Rebekës dhe mbi to shfaqen dy kryqe rozë, për të treguar humbjen e aftësive të shkëlqyera motorike]
Simptoma më e frikshme, që erdhi me atë sulm, ishte se humba aftësitë e shkëlqyera motorike në duart e mia.
[Një e dytë nga afër e Rebekës shfaqet në një mënyrë kolazhi duke u fokusuar në duart e saj ndërsa ajo bën lëvizje të shtypjes]
Dhe në kohën kur isha në shkollë, bëja shumë të shtypja dhe të shkruaja,
[Një grisje në ekran për të zbuluar foto të animuara të Rebecca-s duke thurur në një divan të kuq]
Unë jam gjithashtu një person dinak, kështu që unë thur dhe thur me grep, dhe e gjithë kjo duhej të ndalonte.
Por tani aftësitë e mia motorike u rikthyen…
[Një afërsi e dytë e Rebekës shfaqet në një mënyrë kolazhi duke u fokusuar në parakrahët e saj, ndërsa ajo tregon se ku është mpirja]
…por unë kam ende mpirje të mbetura në parakrahët dhe gishtat e mi.
[Një seri fotografish të animuara shfaqen në ekran në një kolazh, duke treguar Rebekën duke bërë poçeri]
Dhe unë jam në gjendje të thur, thur me grep, bëj poçeri. Dhe e dini, ndryshimi midis diagnozës sime dhe tani…
[Një vizatim rozë i animuar i një neurologu me një stetoskop të purpurt shfaqet në ekran.
Kjo më pas kthehet në një shirit të purpurt të kërkimit në internet pasi pyetja e animuar shfaqet brenda; ‘si?’ ‘pse?’, ‘çfarë më pas?’. Një kursor i animuar vjollcë klikon në butonin e kërkimit.]
…është se unë me të vërtetë, fillimisht doja që neurologu im të kishte të gjitha përgjigjet.
Unë me të vërtetë doja që ata të ishin në gjendje të më tregonin se çfarë do të ndodhte, çfarë do të ndihmonte.
[Një seri fotografish të animuara shfaqen në ekran në një kolazh, duke treguar Rebekën duke buzëqeshur në një ballkon e veshur me një fustan të kuq me pika. Një foto më e vogël e prerë e Rebekës shfaqet më pas pranë imazheve të kolazhit, sikur ajo është mbështetur mbi to]
Dhe më duhej të mësoja se unë jam vërtet eksperti i trupit tim. SM është e ndryshme për çdo person të vetëm. Pra, gjithçka që mund të bëj është ti kushtoj vëmendje simptomave të mia të përditshme…
[Një fletore e vogël e animuar shfaqet pranë Rebekës ndërsa një stilolaps mban shënime në të. Fletorja më pas kthehet në një telefon të animuar me shënime të shkruara në ekran]
…mbani parasysh atë që po ndodh. Kështu që kur të shoh neurologen time, kam disa informacione të qarta për ti dhënë asaj. Një nga gjërat më të mëdha që kam mësuar me SM është se unë…
[Një flluskë e animuar mendimi shfaqet sipër Rebekës duke treguar një ekuacion: E=MS2. Kjo shndërrohet në pjesë të animuara 'Tetris' që bien në vend]
… duhet të kuptoj se për çka kam nevojë për të menaxhuar simptomat e mia.
[Flluska e mendimit shndërrohet në një flluskë të folur dhe një grua e ilustruar e buzëqeshur shfaqet brenda me dorën lart, duke kërkuar ndihmë]
Dhe unë duhet të kërkoj strehim në mënyrë që të ndodhë kjo.
[Një copë letre e gërvishtur është rrafshuar në ekran, duke zbuluar imazhe të animuara të prera të Rebekës duke bërë Yoga dhe duke luajtur ukulele në një mënyrë kolazhi]
Kam mësuar se është detyra ime të menaxhoj, të mbaj shënime ( (keep track) dhe të kujdesem për veten në baza ditore…
[Një afërsi e dytë e Rebekës shfaqet në një mënyrë kolazhi duke u fokusuar në duart e saj teksa thotë fjalën "fokus"]
…dhe me të vërtetë fokusohem në atë që kam nevojë në këtë moment.
Dhe kështu e mbaj veten të mos shqetësohem shumë për të ardhmen.
Unë i kushtoj vëmendje asaj që kam nevojë dhe shpresa ime me të vërtetë është që sa më shumë tani të kujdesem për veten.
Ndikimi më pozitiv që do të ketë për mua poshtë linjës.
[Një copë letre e gërvishtur është rrafshuar në ekran, duke zbuluar një logo të animuar që lexon " Rezistenca ndaj SM"]
Simptomat: Nga e çuditshme në të padukshme.
Shikoni më poshtë historinë e Rebekës për të parë se si ajo merret me simptomat e saj.
Simptomat e hershme të SM mund të jenë të lehta dhe shpesh vijnë e shkojnë.1 Por është e rëndësishme të mos i hidhni poshtë këto shenja paralajmëruese të hershme ose ti hiqni ato si diçka tjetër që nuk ka lidhje me SM – raportimi i tyre mund të ndihmojë mjekun tuaj të konfirmojë një diagnozë fillestare ose të vlerësojë se si SM po zhvillohet.
Shenjat e zakonshme të hershme të SM përfshijnë 1:
- Probleme senzore – këto mund të përfshijnë mpirje, ndjesi shpimi gjilpërash ose djegësimë. Rreth 40% e njerëzve që jetojnë me SM raportojnë këto simptoma gjatë vizitës së tyre të parë në klinikë
- Probleme motorike ose vështirësi në lëvizje – këto përfshijnë dobësi dhe ngurtësi të muskujve, si dhe ngathtësi dhe probleme me ecjen. Rreth 40% e njerëzve që jetojnë me SM raportojnë fillimisht probleme me funksionin motorik
- Probleme me shikimin – këto mund të përfshijnë ndryshime në shikimin tuaj, si lëvizje të dhimbshme të syve, shikim të paqartë, shikim të errët ose humbje të shikimit me ngjyra. Rreth 30% e njerëzve raportojnë problemet e shikimit si simptomat e tyre të para
- Lodhja – mungesa e energjisë fizike ose mendore që mund t’ju bëjë të ndiheni shumë të lodhur ose të rraskapitur dhe mund të ndërhyjë në jetën tuaj të përditshme. Rreth 30% e njerëzve me SM raportojnë lodhjen si simptomat e tyre të para
- Çështjet konjitive (njohëse) – shumë njerëz me SM do të përjetojnë probleme me të menduarit e tyre (duke përfshirë konfuzionin, ‘mjegullën e trurit’ ose problemet e kujtesës) në fillim të udhëtimit të tyre për SM. Shpesh është e vështirë të thuhet nëse kjo lidhet me SM apo jo, kështu që njerëzit nuk i raportojnë gjithmonë këto simptoma porsa të ndodhin.5
Simptoma e parë që çoi në diagnozën time ishte mpirja në këmbën time të majtë. Pas disa ditësh u largua, por u kthye në të dyja këmbët dhe u përhap në gjysmën e trupit, njërin krah dhe qafën time. Pas disa javësh ajo u largua përsëri, vetëm për tu kthyer rreth një vit më vonë.
Simptoma ime e parë e SM ishte dobësia në këmbë. Megjithatë, nuk ishte derisa përjetova vizion të dyfishtë, prej të cilës u kërkua dhe u arrit një diagnozë.
Simptoma e parë që përjetova ishte mpirja që filloi në gishtat e këmbëve të mia. Brenda disa ditësh u zvarrit në këmbët e mia dhe më pas përjetova mpirje nga beli e poshtë për një muaj.
Një mëngjes në të njëzetat e mia të hershme u zgjova me mpirje dhe ndjesi shpimi gjilpërash në të gjithë pjesën e poshtme të trupit. Gjatë ditëve të ardhshme, kjo përparoi në trupin tim (trup dhe krahë). Në të njëjtën kohë, unë po përjetoja edhe probleme me shikimin.
Duke vënë re të padukshmen
Simptomat fizike të SM si spazma e muskujve, vështirësia në ecje dhe problemet e të folurit mund të jenë mjaft të lehta për t’u vërejtur dhe për t’u monitoruar. Këto përgjithësisht njihen si simptoma 'të dukshme'.6 Megjithatë, simptomat që janë më të vështira për t’u vërejtur nga jashtë janë gjithashtu të zakonshme në SM. Këto njihen si simptoma "të padukshme" dhe përfshijnë lodhjen, depresionin ose vështirësitë me kujtesën dhe të menduarit.
Shpesh është shumë më e vështirë të vërehen këto simptoma, pasi nuk është e qartë nëse ato lidhen me SM tuaj.6 Nëse simptomat tuaja të para të SM janë të padukshme, ato mund të kalojnë pa u vënë re për disa vite. Pra, është shumë e rëndësishme që të merrni parasysh çdo ndryshim të vogël në trupin tuaj dhe mënyrën se si jeni ndjerë dhe ti raportoni këto te ekipi juaj i kujdesit shëndetësor, edhe nëse mendoni se nuk kanë lidhje me SM tuaj.1,6
Figura më poshtë tregon disa simptoma të zakonshme të dukshme dhe të padukshme të SM.1,6
Biseda me të tjerët për simptomat e padukshme
Mund të jetë sfiduese t’u shpjegosh të tjerëve disa nga këto simptoma 'të padukshme'. Sidoqoftë, nëse i tregoni ekipit tuaj të kujdesit shëndetësor saktësisht se si ndiheni, mund t’ju ndihmojë të siguroheni që të merrni trajtimin dhe mbështetjen që ju nevojitet.
Në disa raste, mund të ndihmojë gjithashtu të përpiqeni t’ju shpjegoni këto çështje miqve dhe familjes ose kolegëve të punës, 6 për t’i ndihmuar ata të kuptojnë se çfarë po kaloni. Mbani mend, ata do ta dinë se çfarë po ndodh vetëm nëse u tregoni atyre.
Shumë njerëz nuk e kuptojnë se çfarë do të thotë të kesh SM – ata thjesht mendojnë për dikë me shkop ecjeje ose në karrige me rrota dhe nuk e kuptojnë se është kryesisht një sëmundje e ‘padukshme’.
Cilat janë shenjat që tregojnë se SM po progredon (avancon)?
Shumica e njerëzve nuk diagnostikohen me SM derisa të përjetojnë simptoma të dukshme. Kjo do të thotë se progresi mund të kalojë pa u vënë re për një kohë të gjatë, ndërsa procesi themelor i sëmundjes vazhdon nën sipërfaqe.1
U diagnostikova në moshën 27-vjeçare, por mendoj se kisha SM që kur isha 23 vjeç, kur vura re simptomat për herë të parë. Ai dëmtim vazhdoi gjatë gjithë asaj kohe dhe tani kam probleme me këmbët dhe nuk mund të vrapoj më. Këshilla ime do të ishte që të përpiqeni ta merrni seriozisht këtë herët dhe të mos fshiheni prej saj. Të qenit proaktiv mund të ndihmojë në reduktimin e progresit dhe dëmtimit nga SM.
Edhe pse simptomat që përjetoni do të jenë unike për ju, disa janë më të zakonshme se të tjerat.1,6 Tabela më poshtë liston disa nga simptomat më të zakonshme të SM dhe një përshkrim se si mund të ndihen.
Mos harroni se megjithëse ka shumë simptoma të ndryshme, shumica e tyre do të vijnë dhe do të shkojnë, dhe ka shumë pak gjasa që ti keni të gjitha.1 Tani, ka mënyra efektive për të ndihmuar në menaxhimin e këtyre simptomave.
Klikoni më poshtë për të mësuar më shumë rreth simptomave të zakonshme të SM dhe si t’i menaxhoni ato.
| Simptomat e SM | Si ndihen ato? |
| Problemet me shikimin | Shikimi juaj mund të jetë i paqartë ose mund të keni shikim të dyfishtë, dhembje të syve, pika të verbëra ose efekte të tjera në shikimin tuaj. Disa njerëz madje kanë humbje të përkohshme të shikimit.8 |
| Lodhja | Mund të ndiheni jashtëzakonisht të lodhur ose me mungesë energjie.10 |
| Dhimbja | Mund të keni dhimbje, kruarje, djegësimë ose dhimbje therëse në pjesë të ndryshme të trupit tuaj. Këto dhimbje mund të zgjasin një kohë të gjatë, ose të vijnë e të shkojnë.8,9,11,12 |
| Humbja e ekuilibrit dhe marramendja | Mund të ndiheni i trullosur ose sikur dhoma po rrotullohet.1,13 |
| Problemet me balancin dhe koordinimin | Mund të ndiheni të paqëndrueshëm dhe të ngathët.14 |
| Spazmat muskulare | Mund të keni lëvizje të papritura, të pakontrolluara dhe shtangim të muskujve.15,16 |
| Problemet konjitive | Kujtesa juaj mund të përkeqësohet dhe mund të keni vështirësi për të menduar qartë (“mjegullë e trurit”) ose me planifikim dhe vendimmarrje.8,17 Mund ta keni më të vështirë që t’u kushtoni vëmendje gjërave.8 |
| Problemet me të folurit | Të folurit tuaj mund të jetë i paqartë, i ngadalshëm me pauza të gjata ose mund të duket më i dobët/i qetë.18–20 |
| Problemet me gëlltitje | Mund të keni probleme me përtypjen, që do të thotë se ushqimi ju ngec në fyt, kthehet lart ose zbret në mënyrë të gabuar. Mund të shkaktojë kollitje dhe pështyerje.1,20 |
| Ndjesia e shtrëngimit e lidhur me SM | Mund të ndjeni një ndjesi shtrëngimi, zakonisht rreth gjoksit, por ndonjëherë rreth kokës, dorës ose shputës.8,21 |
| Tremori | Mund të keni dridhje të pakontrolluara ose lëvizje të duarve, krahëve ose pjesë të tjera të trupit tuaj.22 |
| Problemet seksuale | Mund të keni më pak dëshirë seksuale. Ju gjithashtu mund të keni mosfunksionim erektil, thatësi vaginale ose të keni vështirësi në arritjen e orgazmës.23,24 |
| Ndryshimet e humorit/Depresioni | Mund të keni ndryshime të humorit, ose mund të vini re ndryshime në sjelljen ose personalitetin tuaj.25,26 |
| Problemet me zorrë | Mund të ndryshojnë lëvizjet e zorrëve dhe mund të keni kapsllëk ose dijarre.8 |
| Therrjet dhe mpirjet | Mund të ndjeni mpirje në pjesë të trupit tuaj, ose mund të keni therje, të cilat ndodhin kryesisht në krahë dhe këmbë.1 Këto ndjenja mund të zgjasin një kohë të gjatë ose mund të vijnë dhe të shkojnë.10 |
| Problemet me fshikzën urnare | Mund të keni vështirësi në urinimin (që do të thotë se duhet të shkoni, por nuk mund të urinoni) ose të duhet të shkoni më shpesh në tualet. Disa njerëz mund të urinojnë pa dashje (inkontinencë).8 Njerëzit me SM kanë gjithashtu më shumë gjasa të kenë infeksione të fshikëzës ose infeksione urinare.27 |
| Hipersensitiviteti | Mund të keni dhimbje ose shqetësim, ose simptoma të tjera që mund të shkaktohen nga një prekje e lehtë ose nga nxehtësia.9,12 |
Kur nuk kam relaps, simptomat që përjetoj më së shpeshti janë depresioni, therjet në të dyja këmbët, dhembje, lodhje, dhimbje koke, migrenë dhe ndjeshmëri ndaj nxehtësisë dhe të ftohtit.
Një vit pas simptomave që rezultuan me diagnozën time fillestare, humba ndjesinë në këmbën time të djathtë, por vetëm për një javë. Që atëherë, nuk kam pasur më probleme apo simptoma.
Zakonisht kam dobësi në këmbë dhe lodhje.
Intoleranca ndaj nxehtësisë! Unë kam gjithmonë vapë. Unë gjithashtu përjetoj probleme të vogla të ekuilibrit.
Është e rëndësishme ta njoftoni ekipin tuaj të kujdesit shëndetësor për të gjitha simptomat që keni përjetuar – pavarësisht nëse mendoni se ato janë të lidhura me SM apo jo.1 Jo gjithçka do të lidhet me SM, por sa më shumë detaje që t’u jepni atyre aq më mirë ata do të jenë në gjendje ta përshtatin planin tuaj të trajtimit.
Mundohuni të merrni një rol aktiv në SM dhe të gjurmoni simptomat tuaja që nga fillimi. Nuk ka rregulla se si e bëni këtë, por një ditar ose aplikacion mund të ju ndihmojë të regjistroni simptomat tuaja në baza të rregullta ndërmjet vizitave në klinikë.28
Takimet në klinikë janë gjithmonë shumë të shkurta dhe është e dobishme nëse pacientët mendojnë se çfarë duan të më thonë përpara takimit - a kanë pasur simptoma të reja apo të përkeqësuara, sa i prek kjo. Ato lloj gjërash.
I gjurmoj simptomat e mia duke i treguar mamasë për to, duke i shkruar në një kalendar dhe në ditarin tim personal. Unë gjurmoj kur vërej një ndryshim në simptomat e mia dhe mbaj shënim se sa zgjatë ky ndryshim.
Përcjellja e simptomave tuaja do të ndihmojë neurologun tuaj të vlerësojë se si po përparon SM. Do t’i ndihmojë ata të përshtatin trajtimin tuaj për të ngadalësuar procesin themelor të sëmundjes dhe për të minimizuar ndikimin që kanë simptomat e SM në jetën tuaj.1,29 Gjithashtu mund t’ju ndihmojë të kuptoni udhëtimin tuaj personal të SM dhe të mbani shënime të asaj që funksionon dhe çka nuk funksionon kur menaxhoni simptomat. Ju mund të kuptoni se thjesht duke shkruar këto gjëra mund të ju bëjë të ndiheni më mirë dhe të ju heqë një peshë nga mendja.28,29
Simptomat e të gjithëve do të jenë të ndryshme dhe përvoja e të gjithëve me SM është unike. Flisni me ekipin tuaj të kujdesit shëndetësor për simptomat që keni përjetuar për të vendosur se cila strategji e menaxhimit të sëmundjes do të funksionojë më mirë për ju.
.*Dr Licinio Craveiro është një neurolog praktikues në një klinikë të pavarur në Evropë dhe është gjithashtu një punonjës i Roche.
Disa gjëra kryesore që duhet të mbani mend kur bëhet fjalë për simptomat tuaja të SM:
- Secili është i ndryshëm dhe mënyra se si SM ndikon tek ju do të jetë unike për ju
- Ka shumë simptoma, por ka shumë pak gjasa që t’i përjetoni të gjitha dhe ato shpesh vijnë e shkojnë me kalimin e kohës1
- SM vazhdon të progredojë apo të përparojë në prapavijë, edhe kur nuk keni simptoma të reja ose të dukshme1
- Mbajtja e shënimeve të simptomave tuaja dhe informimi i ekipit tuaj të kujdesit shëndetësor sa herë që vëreni një ndryshim (qoftë edhe i vogël), do t’ju ndihmojë të siguroheni që të keni planin e duhur të menaxhimit dhe të ndihmoni në ngadalësimin e progredimit. 28,29
A jeni gati të merrni kontrollin dhe të gjurmoni simptomat tuaja të SM?
REFERENCAT:
1. Ben-Zacharia A, et al. Int J MS Care. 2018; 20(6): 287–297.
2. Giovannoni G, et al. Mult Scler Relat Disord. 2016;9(Suppl 1):S5–48.
3. Wendrich, K et al. Int J MS Care. 2019; 21(6): 282–291
Zbuloni më shumë rreth simptomave të ndryshme të SM më poshtë.
Këta artikuj do t’ju ndihmojnë t’i mbani më së miri nën kontroll simptomat, rrjedhimisht edhe jetën tuaj.
ASKUSH NUK ZGJEDH TË KETË SM. POR TË GJITHË MUND TË ZGJEDHIN SE SI TA MENAXHOJNË ATË.
I gjithë informacioni se si ta trajtoni më mirë SM, që nga fillimi
SM mund ta ndryshojë jetën tuaj. Por nuk ka pse ta përkufizojë atë.
Tani i dini simptomat që duhet t’u kushtoni vëmendje, këtu janë disa këshilla për të ju ndihmuar të merrni kontrollin e SM dhe ta jetoni jetën ashtu siç dëshironi.
- Giovannoni G, et al. Mult Scler Relat Disord. 2016;9:S5–48.
- Kappos L, et al. P547. ECTRIMS, 2018.
- Cree BAC, et al. Ann Neurol. 2019;85:653–66.
- Brownlee WJ, et al. Lancet. 2017;389:1336–46.
- Schulz D, et al. J Neurol. 2006;253:1002–10.
- White CP, et al. J Neurosci Nurs. 2008;40:85–95.
- Kasser SL, et al. Disabil Health J. 2017;10:207–13.
- Gelfand JM. Handb Clin Neurol. 2014;122:269–90.
- Murphy KL, et al. Multiple Sclerosis: Perspectives in Treatment and Pathogenesis, Chapter 4. 2017.
- Braley TJ, Chervin RD. Sleep. 2010;33:1061–7.
- Beiske AG, et al. Eur J Neurol. 2004;11:479–82.
- Davis SL, et al. Handb Clin Neurol. 2018;157:701–14.
- National MS Society. Dizziness and vertigo. https://www.nationalmssociety.org/Symptoms-Diagnosis/MS-Symptoms/Dizziness-and-Vertigo [aksesuar në korrik 2020].
- de Silva RN, et al. Pract Neurol. 2019;19:196–207.
- Hugos CL, Cameron MH. Curr Neurol Neurosci Rep. 2019;19:79.
- Balci PB. Arch Neuropsychiatry 2018;55:(Suppl 1):S49−53.
- Oreja-Guevara C, et al. Frontier Neurol. 2019;10:(581)1–9.
- Feenaughty L, et al. Clin Linguist Phon. 2013;27:134–51.
- Merson RM, Rolnick MI. Phys Med Rehabil Clin N Am. 1998;9:631–41.
- De Pauw A, et al. Clin Neurol Neurosurg. 2002;104:345–51.
- MS Trust. MS Hug. https://www.mstrust.org.uk/a-z/ms-hug [aksesuar në korrik 2020].
- Koch M, et al. J Neurol. 2007;254:133–45.
- Schmidt EZ, et al. J Neural Transm. 2005;112;1201–11.
- Fletcher SG, et al. Nat Clin Pract Urol. 2009;6:96–107.
- José Sá M. Clin Neurol Neurosurg. 2008;110;868–77.
- Löffler LAK, et al. J Comp Neurol. 2016;524:1727–43.
- Mahadeva A, et al. Am J Clin Exp Immunol. 2014;3:57–67.
- Hodge BH. Fam Pract Manag. 2013;20:24–28.
- MS Trust. Diary of symptoms. https://www.mstrust.org.uk/a-z/diary-symptoms [aksesuar në korrik 2020].
